Aristoteles
Metaphysica

Translatio Arabica-Latina, Versio Vulgata Liber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Copyright 2011 © Rega Wood

TEI-compliant XML

Variantes (Variants) | Notae (Notes)

Metaphysica 1*

(alpha elatton)

*Bolded Text Quoted by Richard Rufus

[993a30] |B 263v| |D 53| |I 7va| |M 1ra| |N 267ra|
1. Consideratio quidem in veritate difficilis est uno modo, | facilis alio. Et signum eius est quod nullus hominum potuit pervenire in ipsam secundum quod oportet plene. [b1] Neque deviavit se ab hominibus omnibus, sed unusquisque hominum locutus est | de natura, et unusquisque eorum nihil aut minimum comprehendit | de veritate aut modicum. Cum igitur congregatum fuerit quod congregatum fuit ex eo ab omnibus qui comprehenderunt, tunc congregatum erit alicuius quantitatis. Est igitur facilis secundum hunc modum, | et est modus quem habemus in consuetudine inducere in proverbio dicendo [5] quod nullus ignoret locum ianuae in domo. | Et demonstravit difficultatem eius hoc quod non fuit comprehensa secundum | totum neque etiam pars eius maior. Et cum difficultas eius est duobus | modis. Dignum est ut sit difficilis non propter res, sed propter nos. | Dispositio enim intellectus in anima apud illud quod est in natura valde manifestum similis est dispositio|I 7vb|ni oculorum vespertilionis apud [10] |M 1rb| lucem solis. |

[993b11] |D 56| |I 8ra| |M 1va| |N 267rb|
2. Et iustum est non tantum | reddere gratias illis cum quibus communicationem habuimus in consideratione. | Sed etiam illis qui habuerunt in hoc aliquid dignitatis modicum, | quia iuverunt nos in hoc aliquantulum, quoniam praecesserunt et excitaverunt nostrum intellectum. [15] Quoniam si Timeus non esset, tunc careremus multum a compositione musicali; | et si Ierosius non esset, non esset Timeus. | Et sic est de loquentibus in veritate. | Nos autem accepimus quasdam locutiones a quibusdam antiquis, et alii | fuerunt causa in esse istorum.

[993b19] |D 57| |I 8rb|
3. Et rectum est [20] vocare scientiam veritatis philosophiae philosophiam speculativam. | Finis enim scientiae speculativae est veritas. Et finis scientiae operativae operatio; operantes enim, | licet considerent in eo quod agant, tamen non | perscrutantur de causa propter se ipsam |M 1vb| sed respectu eius quod agunt.

[993b23]
4. Et nos non scimus veritatem absque eo quod sciamus | causam eius. Et unumquodque principiorum proprie est causa eorum secundum quae sunt [25] aliae res quae conveniunt in nomine et intentione. Verbi gratia, ignis in fine caliditatis. | Ex quo oportet | quod illud quod est maxime verum sit illud quod est causa veritatis rerum quae sunt post. | Et ideo |D 58| necesse est ut principia rerum quae sunt semper sint semper in fine veritatis, | quia non sunt vera in aliquo tempore et in aliquo non, neque habent causam in esse vera in eo quod sunt vera, [30] sed illa sunt causa in hoc aliarum rerum. Quapropter necesse est |I 8va| ut dispositio cuiuslibet rei in esse | sit dispositio sua in rei veritate. |

[994a1] |D 60| |I 8vb| |M 2ra| |N 267va|
5. Et manifestum est quod res habent principium, et quod causae rerum entium non sunt infinitae | neque secundum rectitudinem neque secundum speciem, scilicet ut species causarum sint plus quam possint numerari in infinitum. | Impossibile enim est secundum naturam ut aliquid sit in infinitum ex alio. | Verbi gratia, caro ex terra et terra ex aqua et aqua ex aere |B 264r| et aer ex igne, [5] et hoc in infinitum, et non cesset in aliquo. Neque est possibile secundum illud ex quo est principium motus. Verbi gratia, quod | homo movetur ex aere, |M 2rb| et aer ex | sole, et sol a luce, et hoc in | infinitum. Et similiter etiam est in eo quod est propter quid; impossibile est enim hoc procedere in infinitum. Verbi gratia, ut | cursus propter sanitatem et sanitas propter fortunam et fortuna propter [10] aliud, et sic in infinitum. Et | sic est etiam in eo quod est, scilicet essentia.

[994a11] |D 61| |I 9ra|
6. Res enim mediae et sunt ea in quibus sunt | prius et posterius. Et necesse est ut prius sit causa | eius quod est post. Si enim id quaesitum fuerit a nobis quae est causa trinitatis, | dicemus primum. Postremum vero non est causa, quia non est causa alicuius eorum. Et [15] similiter etiam medium non est causa eius, quia non est causa nisi unius tantum; et | indifferenter sive sit unum medium sive plura, sive finita sive infinita. | Et partes rerum infinitae quae currunt secundum hunc modum, et universaliter partes infiniti, omnes sunt secundum unum modum usque ad nunc. Quapropter necesse est, si aliqua res non |N 267vb| fuerit | prima, ut universaliter non sit causa omnino.

[994a19] |D 63| |I 9va| |M 2va|
7. Et etiam impossibile est ut quod habet principium ex superiori procedat ad inferius [20] in infinitum. Verbi gratia, ex igne | aqua, et ex |M 2vb| aqua terra. Et similiter fit | genus a genere semper in infinitum. Fit enim aliquid ex aliquo duobus modis: non secundum quod aliquid fit post aliquid, ut | dicitur quod nebula fit ex vapore, sed ut dicitur | quod ex |D 64| puero fit vir; secundus autem est quod ex aqua fit aer. [25] Cum enim dicimus quod ex puero fit vir, intendimus quod ex re quae erit fit res quae iam est, aut ex re | quae complebitur fit res quae iam completa est. | Quoniam quemadmodum inter esse et non esse est generatio, | ita id quod generatur est semper inter illud quod est ens et inter illud quod est non ens. | Addiscens enim est generatum sciens, et hoc intendimus cum dicimus [30] quod ex addiscente fit sciens. Cum vero dicimus quod ex aere fit | aqua, et generatio illius est per corruptionem alterius, scilicet aeris. Et ideo non revertuntur res huius dispositionis | ad invicem, neque ex viro fit puer, quoniam [b1] ex exsistente non fit illud quod erit, sed post exsistens fit illud quod erit. | Secundum igitur hunc modum fit dies ex mane, quia est post, et ideo |M 3ra| non dicitur quod | mane fit ex die. Alia vero |N 268ra| revertuntur ad invicem. Et secundum hos duos modos | impossibile est ut res procedant in infinitum. Ea autem quae sunt inter duo, [5] necesse est ut sint finita. Ista autem revertuntur ad invicem; | generatio enim unius est corruptio alterius. Et cum impossibile est ut | primum et aeternum corrumpatur, quoniam quia generatio | ex supe|I 9vb|riori, non procedit in infinitum, necesse est quod primum quod cum corrumpitur fit aliud non | sit aeternum.

[994b9] |D 68| |I 10ra| |M 3va| |N 268rb|
8. Et etiam illud quod est propter quid fiunt res est finis. Et hoc est cuius esse non est [10] propter aliud consequens, sed esse aliorum est propter illud. Necesse est igitur, si aliquid sit tale, | ut ultimum non sit infinitum. Si igitur nihil sit tale, non erit illud | propter quod fiunt cetera. Et illi qui faciunt causas infinitas |I 10rb| destruunt | naturam boni et non percipiunt, quamvis nihil incepit | aliquam agere actionem quamcumque non intendendo finem.

[994b14] |D 70| |M 3vb|
9. Et cum hoc etiam secundum quod dicunt, non est intellectus in [15] entibus. Habens enim intellectum non agit illud quod agit nisi propter aliquam rem quae | est ultimum actionis. Ultimum enim |B 264v| est finis ad quem intenditur. |

[994b17] |I 10va|
10. Et etiam dispositio in eo de quo quaeritur per quid est, impossibile est ut | sermo de eo sit extra terminos. Prius enim est semper magis dignum in esse, | posterius autem non sic. Et illud cuius primum non est, quod consequitur illud non est. |

[994b20] |D 71| |N 268va|
11. Et etiam qui hoc dicit destruit scientiam. | Scire enim impossibile est ut |M 4ra| sit sine proventu ad illa quae non patiuntur divisionem. Et | erit sciens secundum hoc non sciens. Res enim infinitae, quae sunt huiusmodi dispositionis, impossibile est | ut comprehendantur ab intellectu. Dispositio enim de linea non est talis, scilicet quod et si | non adaptatur stare super suas divisiones, impossibile est ut comprehendantur per intellectum nisi per suum statum. |I 10vb| Et ideo qui in sua imaginatione acceperit lineam infinitam, [25] non determinabit divisiones eius. |

[994b26] |D 73| |M 4rb|
12. Et etiam materia necesse est ut imaginetur in re mota. Et impossibile est ut sit in aliquo infinito in actu. Et | si sit, non erit illud quod est in infinito. Et tunc non erit etiam infinitum. |

[994b28] |I 11ra| |D 74| |N 268vb|
13. Et etiam si species causarum essent infinitae in numero, non | esset scientia secundum hunc modum. Et nos enim non videmus nos pervenire ad scientiam nisi [30] quando scimus causas. |

[994b32] |D 75|
14. Et oboedire ei quod audivimus est secundum consuetudinem. Dicimus |M 4va| enim illud quod [995a1] assueti sumus audire. Et videmus quod extra illud | est inconveniens; immo videmus illud ad quod non fuimus assueti esse inopinabile. | Illud enim ad quod fuimus assueti, est magis |I 11rb| applicabile animo et magis notum. | Et tu potes scire quantum facit consuetudo in hoc considerando in legibus. Invenies enim apologos et fabulas propter consuetudinem [5] plus applicabiles animo quam suae veritates. |

[995a6] |D 76|

15. Et quidam homines, si homo non locutus fuerit eis mathematice, non recipiunt | illud quod dicit. Et quidam quaerunt testimonium multorum hominum. Et quidam | quaerunt testimonium verificatorum.1  Et quidam |M 4vb| quaerunt loqui | secundum perscrutationem maximam, et quidam contristantur propter sermonem perscrutantium et odiunt ipsum. Aut quia non possunt [10] retinere ipsum. Aut quia assimilatio eius est mala. Scatunando enim | in hoc est quasi scatunando |I 11va| in mercatione, id est, sicut scatunando in mercatione | est vile, ita est in sermone. Et ideo oportet hominem instrui in cognitione viae | cuiuslibet rei quam vult declarare. Malum enim est quaerere simul aliquam scientiam | et modum secundum quem declaratur; et non est facile aliquod istorum. |

1Cf. Rufus, SMet 1.5: “...” (V4538, fol.6va).


[995a15] |D 79| |I 11vb| |M 5ra| |N 269ra|
16. Et non oportet quaerere in qualibet scientia perscrutationem sicut in mathematicis; hoc enim non oportet quaerere | nisi in eis quae non admiscentur cum materia. Et ideo iste modus non est naturalis, | quia videtur quod tota natura fere admiscetur cum materia. Et ideo oportet | primo perscrutari de natura quid sit; hoc enim facto apparebunt nobis ea de quibus perscrutamur naturaliter. | Et utrum considerandum sit de causis [20] principiorum in una scientia aut in pluribus una. Videtur enim quod quaelibet natura habeat materiam; et ideo oportet quaerere naturam primo quid sit, et tunc declarabuntur nobis ea ex quibus declaratur scientia naturalis.